Inzichten delen over zelfleiderschap met Erik Franck

Inzichten vinden en delen. Dat zit er binnen vind! echt ingebakken. Het is dan ook niet voor niets één van onze vijf bedrijfswaarden. Om die waarde kracht bij te zetten, lezen we met al onze vind!ers elk jaar samen hetzelfde boek. Achteraf delen we onze inzichten met elkaar tijdens een uitgebreide workshop. Dit jaar kozen we voor het boek “Als je niets verandert, verandert er niets” van prof. dr. Erik Franck. Een boeiend boek met zelfleiderschap als centrale thema. Tijdens een interview met hem gingen we wat dieper in op de vele tips die in z’n boek aan bod komen. En die nieuwe inzichten delen we nu maar al te graag met jullie!  

Bedankt om even tijd voor ons vrij te maken, Erik. Je hebt recent een nieuw boek uitgebracht rond zelfleiderschap. Komt dat hoofdzakelijk voort uit het gevoel dat zelfleiderschap te weinig aan bod komt? Of wat was je drijfveer?  

Ik heb me tijdens m’n carrière onder andere verdiept in het thema van zelfleiderschap en was het aan mezelf verplicht om die inzichten ook met anderen te delen. Want zelfleiderschap is een uitermate belangrijk onderwerp waar vreemd genoeg veel te weinig over gepraat wordt. Neem nu in het onderwijs bijvoorbeeld. Op dat vlak is het onderwijs helaas nog niet voldoende mee geëvolueerd. In het middelbaar komt dit onderwerp amper aan bod. Toch verrassend wetende dat jongeren net op die leeftijd zo zoekende zijn. Inzichten in zelfleiderschap kunnen voor hen nochtans écht een verschil maken. Ook in het hoger onderwijs komt zelfleiderschap maar sporadisch aan bod. De vraag is natuurlijk: wil je een medewerker die steengoed is in z’n job maar vaak in een slachtofferrol kruipt of wil je een medewerker die verantwoordelijkheid opneemt? Het is natuurlijk geen of-of-verhaal, wel eerder de combinatie van de twee.

Zie je dan verschillen qua zelfleiderschapsvermogen tussen de verschillende generaties? 

Dat is in grote lijnen gelijklopend, al zie ik links en rechts wel enkele kleine verschillen. Zo is de jongere generatie vooral bezig met de zoektocht naar wat hen nu écht energie geeft. Dat zie je minder terug bij de wat oudere generatie. Zij vinden op hun beurt dat de jongere generatie over het algemeen minder initiatief en verantwoordelijkheid neemt op de werkvloer. Terwijl jongeren in de werkelijkheid wel degelijk veel initiatief en verantwoordelijk nemen, maar simpelweg voornamelijk voor zichzelf. Vanuit wat belangrijk is voor hen en hun eigen ontwikkeling. De balans tussen het werkgebeuren en hun privéleven neemt een prominente rol in. Terwijl de oudere generatie daar minder mee bezig is en voornamelijk hamert op pure inzet. 

Geen slechte evolutie als je het ons vraagt. Is het in dat geval net verstandig om gelijkgestemden in hetzelfde team te plaatsen om conflicten te vermijden of zorgen verschillende persoonlijkheden net dat het team naar een hoger niveau getild wordt?  

Eerst en vooral: dat hangt niet puur van leeftijd af. Generaties veralgemenen zou trouwens ook wat te kort door de bocht zijn. In dat geval is het beter om te kijken naar de verschillende drivers bij personen. Daar ga ik dieper op in in m’n boek, maar kort samengevat komt het erop neer dat iedereen andere klemtonen legt. Sommige mensen zijn eerder perfectionistisch ingesteld, terwijl anderen net meer gefocust zijn op snelheid van handelen. Die verschillen komen vooral in momenten van stress of controleverlies op de werkvloer heel duidelijk bovendrijven. Als werkgever lijkt het me dan ook interessant om na te gaan welke driver je medewerkers hebben. Ik ben van mening dat als twee collega’s het over alles eens zijn, dat er eigenlijk eentje overbodig is. In je team wil je net diversiteit. Toch? De vraag is natuurlijk hoe fel je die drivers van elkaar mogen liggen en dus ook hoe groot de onderlinge verschillen mogen zijn. Bij collega’s die op papier echte tegenpolen zijn van elkaar is het vooral van cruciaal belang om de verschillen bespreekbaar te maken.   

En als het dan toch eens botst tussen de collega’s onderling. Wat dan? 

Dat is onvermijdelijk. Je weet dat dat vroeg of laat wel eens gaat gebeuren. Zelfcontrole is hier de sleutel om te vermijden dat handelen puur emotiegestuurd wordt. Mijn tip is dan ook om hier proactief al iets aan te doen. Door zelfspraak bijvoorbeeld. In dat geval zeg je 5x per dag tegen jezelf dat je kalm moet blijven. Ik heb hier zelfs een app voor die mij hier 5x per dag aan helpt te herinneren. Het is eigenlijk hetzelfde principe zoals andere mensen die een alert krijgen die hen eraan helpt te herinneren voldoende water te drinken. Een andere vuistregel is om niet meteen te reageren. Makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk. Dan reageer je namelijk vanuit een emotie en zeg nu eerlijk, daar schiet je op de lange termijn meestal ook niet echt veel mee op, hé? Het is beter om even afstand te nemen van de situatie, voor jezelf een time-out in te lassen en pas achteraf – als de eerste emoties gaan liggen zijn – op een constructieve manier het gesprek opnieuw aan te knopen. Ook focussen op je ademhaling en wat ademhalingsoefeningen doen kan hierbij helpen.

Wat als je gesprekspartner van jou verwacht dat je kalm blijft en zelf volledig over de rooie blijft gaan? Is het dan net niet ook verleidelijk om voet bij stuk te houden?  

Dat is sowieso de gemakkelijke optie, want dan verschuil je je achter jezelf. Op die manier verschuif je de verantwoordelijkheid van jezelf naar iemand anders. Je kan mensen niet veranderen tenzij ze het zelf willen. Dus als je iets wilt veranderen dan begint dat altijd vanuit jezelf, dat is belangrijk om te onthouden. In het geval dat je gesprekspartner echt geen water bij de wijn doet en maar blijft doordrammen, komt de techniek van de reflectieve vraagstelling handig van pas. Op die manier confronteer je je gesprekspartner met het effect dat zijn gedrag heeft op de omgeving. Zo zet je hem aan tot nadenken en ligt de bal opnieuw in zijn kamp om al dan niet iets aan zijn gedrag te veranderen.   

Soms wordt het je ook gewoon allemaal eventjes te veel. Welke rol speelt zelfleiderschap volgens jou in het voorkomen van burn-outs?  

Accepteer wat je niet kan veranderen en verander wat je niet kan accepteren. Daar begint alles bij. Door geregeld eens in de spiegel te kijken en écht eerlijk te zijn met jezelf, kom je er vrij snel achter waar je nu net energie uithaalt en bijgevolg ook wat je alleen maar energie kost en dus niets oplevert. Een simpele, maar zeer efficiënte oefening. Die zelfreflectie zorgt ervoor dat je niet wegloopt van je problemen, maar dat je ze in een vroeg stadium aanpakt. Dat maakt een wereld van verschil! 

Wij zijn van mening dat iedereen talenten heeft. Toch merken we dat kandidaten het vaak moeilijk vinden om te benoemen waar hun talenten liggen. Welk advies zou je hen willen meegeven?

Dat iedereen talentvol is daar ben ik ook van overtuigd. Al stel ik mezelf soms wel eens de vraag of het ook écht nodig is dat iedereen ergens in uitblinkt. Is ergens een expert in zijn waardevoller dan als generalist overal een beetje goed in te zijn? Dat vraagstuk laat ik even in het midden, maar dat kan een goede aanzet zijn om te beginnen nadenken over je mogelijke talenten. Eens terugblikken op je kindertijd kan ook helpen. Waarmee vulde je je dagen? Waarin had je aanleg? Wat deed je graag? Naar wie keek je op? Daar kan je al heel wat uit afleiden. Die vragen trek je dan idealiter ook door tot de dag van vandaag. Waar haal je momenteel voldoening uit? Waar word je keer op keer gelukkig van? Zie je parallellen? Door jezelf deze vragen te stellen, zou het beetje bij beetje duidelijk moeten worden waar je passies en talenten liggen. Jouw beurt om met die info aan de slag te gaan en het heft in eigen handen te nemen.  

We zijn alweer een pak wijzer geworden, waarvoor dank. Heb je als afsluiter nog een ultieme tip voor ons om mee aan de slag te gaan? 

Naast het feit dat de tijd altijd raad brengt, zou ik kiezen voor de titel van mijn boek. Die vat eigenlijk de essentie van zelfleiderschap samen: als je niets verandert, verandert er niets. Als je wilt dat er iets verandert in je leven dan ben jij de enige die iets in beweging kan zetten. Want uiteindelijk ben jij het die de touwtjes in handen heeft en ben jij de CEO van je eigen leven. Succes! 

Samengevat: de 5 tips rond zelfleiderschap van Erik Franck 

 1. Reageer niet vanuit een emotie, maar neem eerst een stapje terug en koppel dan terug 

 2. Je kan mensen niet veranderen, tenzij ze het zelf willen 

 3. Accepteer wat je niet kan veranderen en verander wat je niet kan accepteren 

4. Ontdek je passies en talenten door te kijken naar wat je als kind graag deed en wat je nu voldoening geeft

5. Als je wilt dat er iets verandert in je leven dan ben jij de enige die iets in beweging kan zetten